เมื่อได้ชมละครเรื่อง “ฟ้าใหม่” และละครเรื่อง “บุพเพสันนิวาส” ผู้ชมจะได้เห็นฉากการเข้าเฝ้าพระมหากษัตริย์อยู่หลายครั้ง สังเกตกันหรือไม่ว่าขุนนางเหล่านั้น มิได้ใส่เสื้อ ซึ่งละครทำออกมาได้สมจริงมากๆ ครับ แต่เพราะเหตุใดเวลาขุนนางเข้าเฝ้าพระมหากษัตริย์ จึงต้องถอดเสื้อกัน จริงๆ แล้วเรื่องนี้มีสาเหตุครับ
การเข้าเฝ้าพระมหากษัตริย์นั้นมีการตราขึ้นเป็น กฏมณเฑียรบาล อยู่ครับ คือ เนื่องด้วยพระมหากษัตริย์นั้นถือเป็นสมมติเทพ การเข้าเฝ้านั้นต้องถวายความเคารพอย่างสูงสุด นั่นคือ
- ต้องหมอบคลานเข้าเฝ้า
- ต้องปลดกระบี่
- ต้องถอดเสื้อ และรองเท้า
เหตุที่ต้องถอดเสื้อเข้าเฝ้านั้น มีหลายประการ ประการหนึ่งก็คือ เพื่อความปลอดภัยขององค์พระมหากษัตริย์ การใส่เสื้อเข้าเฝ้านั้น อาจมีการซุกซ่อนอาวุธไว้ภายในเสื้อ และอาจใช้ทำร้ายพระมหากษัตริย์ได้ อีกเหตุผลหนึ่งก็คือ เนื่องจาก เมืองไทยเป็นเมืองร้อน พระมหากษัตริย์หลายพระองค์จึงไม่โปรดฉลองพระองค์ หากในเวลาเข้าเฝ้า พระมหากษัตริย์ไม่ทรงฉลองพระองค์ ขุนนางที่เข้าเฝ้าก็ต้องถอดเสื้อเข้าเฝ้า เพื่อให้เทียมกับองค์พระมหากษัตริย์
ขุนนางที่เข้าเฝ้าขุนหลวงนารายณ์นั้น ถอดเสื้อเข้าเฝ้าเกือบทั้งหมด
ซึ่งถือเป็นการเข้าเฝ้าตามปกติ
ภาพตอนนี้เป็นพิธีอวยยศ จึงเป็นการเข้าเฝ้าแบบเป็นทางการ
จะเห็นว่า ขุนนางที่เข้าเฝ้าจะสวมชุดครุย และลอมพอก
ซึ่งการสวมเสื้อครุยเข้าเฝ้านั้น จะสวมเมื่อเข้าร่วมในงานพระราชพิธีสำคัญๆ
เป็นฉากที่ เจ้าพระยาสุรสีหพิษณวาธิราช และ เจ้าพระยาจักรี
เข้าเฝ้า สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช
ต่อมาในสมัยรัชากาลที่ ๔ ได้ทรงมีการผ่อนผันให้ชาวต่างชาติเข้าเฝ้าโดยไม่ต้องหมอบคลานได้ แต่ให้ผู้ที่เข้าเฝ้าทำความเคารพ เหมือนอย่างที่ผู้เข้าเฝ้าทำความเคารพต่อพระมหากษัตริย์ของตน
ต่อมาในสมัยรัชการที่ ๕ ได้ทรงยกเลิกกฏมณเฑียรบาลว่าด้วยการเข้าเฝ้าด้วยการมอบคลาน และการถอดเสื้อ เนื่องจาก ทรงเห็นว่า เป็นธรรมเนียมที่กดขี่ผู้น้อยเพื่อยกย่องผู้ใหญ่เท่านั้น ไม่ทรงเห็นว่าจะมีประโยชน์แก่บ้านเมืองอย่างหนึ่งอย่างใด และได้เปลี่ยนเป็นยืนเฝ้า และถวายความเคารพ ด้วยการโค้งศีรษะคำนับแทน
ธรรมเนียมปฏิบัติต่างๆ ย่อมมีการเปลี่ยนแปลงไปตามยุค ตามสมัย การไม่ใส่เสื้อของคนไทยในสมัยโบราณ มิได้หมายความว่า เมืองไทยเป็นบ้านป่าเมืองเถื่อน ไร้อารยะ แต่การแต่งกายของคนไทยในสมัยโบราณนั้น เน้นให้เข้ากับสภาพแวดล้อมที่ตนเองอาศัยอยู่ซะมากกว่า
เครดิต ภาพจากละคร ฟ้าใหม่ ออกอากาศทางช่อง 7
ปิดท้ายด้วยเพลงเพราะๆ ออเจ้าเอย จากละคร บุพเพสันนิวาส ออกอากาศทางช่อง 3
สามารถติดตาม Blog Journey ผ่านทาง social media ได้หลากหลายช่องทาง ตามลิงค์ด้านล่างนี้ครับ
- WordPress: Blog Journey
- Facebook: Blog Journey Fanpage
- Twitter: @Blog_Journey_th
- Blockdit: Blog Journey Page
- TrueID: @NexUs
อ้างอิง
1. จับเข่าเล่าประวัติศาสตร์
2. จดหมายเหตุพระราชกิจรายวัน ในรัชกาลที่ ๕ (ภาคผนวก ๗. เรื่องเลิกธรรมเนียมหมอบคลาน)
3. ศิลปะไทยดอทเน็ต
4. กฎมณเฑียรบาล (รังสิทธิ์ วรรณกิจ), สถาบันพระปกเกล้า
5. เสื้อครุยในราชสำนักสมัยรัตนโกสินทร์
บทความโดย
Xiao Er แห่งอาณาจักร Blog Journey
